S Ö Z A L T I

son gündəm:

bugün bəyənilənlər:

+23726

- keçən il təcili yardım maşını qırmızıda dayanan dayımın maşının üstünə çıxdı. qabırğaları qırıldı. və səhv onda olmamasına baxmayaraq az qala həbs edilirdi çünki digər şofer məhkəməyə rüşvət vermişdi öz səhvinə görə.

- bir neçə ay sonra yol kənarında maşınında gözləyən əmim oğlunun üstünə kamaz çıxdı. üç nəfər neçə həftə komada yatdı. oyananda heç kimi tanımırdı, zamanla düzəldi biraz.

- dünən oyandım ki, mesaj gəlib, bibim oğlunun olduğu maşının üstünə kamaz çıxıb. üçü də həyatını itirib.

ölkə qəhbəxanadır yiyəsi də yoxdur.

bunu bura yazma səbəbim hamıdan uzaqda olduğum üçün bütün hər şeyi tək yaşamağım və danışacaq çox kimsəmin olmamasıdır.

gənc yaşda yaxınlarını itirənlərə səbir arzulayıram.

+13 əjdaha! maraqlı dünən 05:17, timidus

#391498

həyatın film kimi anları |

+26902

10 noyabr 2020. Müharibənin bitdiyinin açıqlanmasından sonra dayım mənə zəng etdi. O gecə həvəssiz olanlardan biri idim. Nə oldu ki guya, yenə ruslar gəldi deyə evdəkilərə deyinərkən gördüm ki, dayım çöldə məni gözlüyür. Mindik maşına, Şəhəri kruqladıq. Mahnı qoyub oynayan bir tayfa var idi yol qırağında, onlara qoşulduq. Sonra gec saatda evə gəldik, artıq hava aydınlanmışdı. Gözümü yumub təzəcə yuxuya getmişdim ki, atamın və anamın qışqırıq səslərinə oyandım. Salona gedəndə atamın əlini başına qoyub ağladığını, anamın da mətbəxə qaçdığını gördüm. Həyatımda anlıq olaraq bu qədər qorxub həyəcanlandığımı xatırlamıram, ürəyimin səsini eşidirdim. Nə olduğunu qorxaraq soruşdum, anam yaşlı gözlərlə mənə dönüb əmimin öldüyünü dedi. Əmim gənc idi, 45 yaşı varıydı. Səhər vaxtı qələbəni qeyd etmək üçün çölə çıxanlardan biri idi. Maşınını sürərkən bir anda ürəyi tutmuş, maşını kənara çəkmiş və sonra ürəyi dayanmışdı. O günə qədər heç ürək tutması və infarkt keçirməmişdi, bu elə ilk və son dəfə idi. Tək bildiyimiz, əmim çox siqaret çəkirdi və böyük ehtimalla bu səbəb olmuş, ürəyinə gedən damar tıxanmışdı. Nə reaksiya verəcəyimi bilmədim. Çox ani bir şəkildə bunu dedi anam. qaçaraq otağıma keçdim, amma niyə qaçdım bilmirəm. Diz çöküb boş-boş yerə baxdım. Hələ də şokda idim, yuxu kimi gəlirdi mənə. Nə əlaqə, niyə əmim ölsün ki, nə ola bilərdi ki. Bir müddət sonra şokdan ayıldım, qonşular evə gəldi və onlarla danışıldı, insanlar toplaşmağa və baş sağlığı verməyə başladılar. Əsla bu adəti anlamasam da, ev əhalisi dərdini unudub baş sağlığına gələnlərə süfrə açmaq və xidmət etmək dərdinə düşdü. Qonşum və həm də məktəbdən dostum evə gəlmiş, çıxaq şəhəri kruqlayaq sənin də başın qarışar demişdi. Hələ onsuz əmimin gətirilməyinə 1-2 saat varıydı, qəbul etdim. Evdən çıxıb insanların arasına qarışanda, çox pis ağlamaq tutdu məni. Ora qədər sanki şokda idim, amma orda içimdəki kədər boğazıma qədər gəlmişdi. başladım ağlamağa. Nəysə uzattım, gəlim indi film kimi olan səhnəyə. Mənim getdiyim yöndən gedən heç kim yox idi, hamı mənə doğru gəlirdi qarşı tərəfdən. Mən gözyaşları içində ağlıyıram, yanımda əlində bayraqları olan insanlar səsli mahnı oxuyurlar və sevinirlər, qışqırırlar. Mənə baxıb sevincdən ağladığımı zənn edirlər və gülürlər. Özümü bir film səhnəsinin içində hiss etmişdim o an. Gülən və sevinən insanların və siqnal səslərinin arasında, kameranın fokusladığı və ağlayan o insan idim sadəcə. Çox çarəsiz və yalnız hiss etmişdim. Ağlıma qazınan səhnələrdən biri olaraq qalacaq həmişə.

+15 əjdaha! maraqlı 30.06.2025-02:48, floydian geek

#391490

no nut november ★ wiki | sosial

+10895

2011-ci ildə urban dictionary üzərində ortaya atılmış və 2017-ci ildə *reddit*də *nofap* community tərəfindən məşhurlaşmış internet challenge.
axımın məqsədi noyabr ərzində masturbasiya, seks, pornoqrafiyadan uzaq durmaqdır. əsasən kişilərə xitab edir. bəziləri 1 günlük istisna olduğunu deyir, bəzi mənbələr isə tamamilə seks və masturbasiyadan uzaq durmaqda təkid edir. 1 aylıq nofap challenge kimidir. ardınca da noyabrın acısını çıxmaq üçün "*destroy dick december*" challenge başladırlar adətən.

mənə görə daha bir mənasız reddit kulturasıdır. gündəlik həyata mane olmadıqca və dozada etdikdə masturbasiyanın kişi orqanizminə ziyanı olmadığını nəzərə alanda suya düşür bu challenge. *11 ay içkinin dibini görüb ramazanda içməyən tiplər*i xatırladır.
r/nonutnovember link

*subreddit*ində memes və rəylərə baxa bilərsiz.

sifarişi verən: adsızinsan

+ 12 əjdaha! maraqlı 06.11.2021-13:54, Nellie Crain

+10895 oxunma #339231

sözaltı sözlük'ün ıssız olması | sözaltı

+692

təəssüf ki, mən daxil bir çox yazarın sözlüyü artıq mütəmadi olaraq istifadə etməməsinin əsas səbəblərindən birisi.

nə informasiya ehtiva edən tarixi, nəzəri, definitiv, bioqrafik entrylər yazılır; nə də cari qlobal/lokal ictimai-siyasi mövzulara aid yazılar. bütün ölkədə vəya regionda rezonans yaradan hadisələr haqqında sözlükdə heç başlıq açılmır.

2020-22 arası sözlüyün kulminasiya nöqtələrindən birisi olmasının əsas səbəblərindən biri də, sözlüyün həm sosiallaşmaq həm də həqiqətən məlumat öyrənmək üçün bir vasitə olaraq özünü ortaya qoyma bacarığı idi. indi isə yeni yazarları cəlbedəcək bir potensial göstərmir sözlük. bunun həm texniki, həm də məzmuna dair faktorları var. texniki tərəflərindən birisi dizaynerlərin sözlüyü lövhə kimi istifadə etməsidir. yeni bir şey öyrəndiklərində sözlük üzərində cəhd edirlər, daha sonra da dəyişdirməyə zəhmət göstərmirlər. ekşi-nin ekşi olmasının səbəblərindən biri də illərdir dizaynının bənzər qalmasıdır. məzmun baxımından da heçbir maraqlı entry paylaşılmır. postlar kateqoriyasında da maraqlı söhbətlər, diskussiyalar getmir.

bir də sözlüyün çərçivəsinin xaricinə çıxan səbəblər var. ölkədə ictimai diskussiyaya maraq həddindən artıq çox azalıb. kimsə nəyisə müzakirə etmək istəmir. kimsə rəsmi diskurs xaricində fikir oxumaq istəmir.

+7 əjdaha! maraqlı dünən 22:36, lucifermorningstar

#391524

kirayə evdə qalan tələbə

+484

Bu entri şoferin həyatından və ətraf çevrəsində gördüyü ortaq problemlərə dayanır. Xoş oxumalar. (Ben yandım, siz yanmayın.)
Əvvəla bu, qızlar və oğlanlarda fərqlidir. (Buradakı ev yoldaşlığı söhbəti öz ölkəmizdən gedir, xaricidəkilərdə bəlkə daha insanidir.)
Qızlar haqda danışacam:
(İcazəsiz əşya istifadəsi və gündəlik məsuliyyətsizliklər, evə ani çağırılan qonaqlar kimi adiləşmiş mövzulardansa daha dərinə gedəcəyik.) Bu Entri sonunda ya sərhədlərinizi biləcək ev yoldaşları tapacaqsınız ya da çox adamlı (2+) kirayə evlərdən uzaq duracaqsınız.

Bir də çox adamla eyni evdə kirayə qalmaq? Bir daha əsla. Başlanğıcda hər şey normal görünür – guya ortaq evdir, hər kəs öz məsuliyyətini bilir, ortaq xərclər bölünür, anlayış var. Amma bir az vaxt keçəndən sonra gerçək üzlər üzə çıxır. Ən pisi də odur ki, sən insan kimi davrandıqca, səni lox yerinə qoyurlar. Özüm evə nəsə alanda, "bunu mən aldım, bunu da sən ödəməlisən" deyə kimsəyə çek atmıram. Xırda-xuruş şeylərə dəyər biçmək, qiymət hesablayıb üstünə gəzmək mənlik deyil. Amma sən bunu etməyəndə, elə bil borclu çıxırsan. Elə vaxt olur, aylarla əvvəl alınmış xırda bir şeyin belə çekini atıb “bunu sən də ödəməlisən” deyirlər. Nədir bu? Ev yoldaşlığı deyil, mühasibat ofisidir sanki..

İnsan bir müddətdən sonra düşünür: "Mən yaxşı niyyət göstərdikcə, niyə bu qədər rahat istismar olunuram?" Və ən qəribəsi də odur ki, bu münasibət tək maddi deyil, davranışda da hiss olunur. Hər şey hesabla, ölçü ilə, hər 5 gündən bir "kim nə qədər verib", hər 3 aydan bir "kim nə qədər susub" prizmasından dəyərləndirilir. Bu cür ortamda yaşamaq, sadəcə otağını deyil, ruhunu da daraldır.

Qızlar mövzusuna gəlincə… Orda da ayrı bir gərginlik var. Açıq danışmaq yerinə, kinayə ilə, gizli giley-güzarlarla idarə olunan münasibətlər – nə istədiklərini deməzlər, amma səndən nə gözlədiklərini hər baxışla hiss etdirməyə çalışarlar. Sonra da “sən anlamadın. ” deyərlər. Anlayışlı olmaq gözəldir, amma daim başqalarının toxunulmaz sərhədlərinə toxunmamaq üçün öz sərhədlərindən vaz keçmək – bu, sağlam deyil.
Qızlarla bağlı bir başqa problem də var ki, bəzən passiv-aqressiv şəkildə valideynlərinə məlumat ötürürlər. Açıq şəkildə "filan şey xoşuma gəlmədi" demək əvəzinə, evdə baş verənləri dolayısıyla, məsum bir səs tonuyla anasına danışır, sonra sən ‘evdəki problemli şəxs’ kimi etiketlənirsən. Heç bilmədiyin bir söhbətin ortasında, " axı mən nə etmişəm" sualı ilə tutulub yanırsan. Halbuki, sən onunla bəlkə də hər şeyi açıq danışmağa çalışmısan və ya çalışardın.
Bu davranış həm şəffaflıqdan uzaqdır, həm də insanın arxasınca danışmaqla eyni zərərlidir. Ən pisi də odur ki, valideynlərə ötürülən bu informasiyalar kontekstdən çıxarılmış, bəzən şişirdilmiş və birtərəfli olur. Beləcə, qızın ailəsi səni sanki bir təhlükə, narahatlıq mənbəyi kimi görməyə başlayır. Halbuki, problem bəzən sadəcə bir anlaşılmazlıq və ya gündəlik məsələdən ibarət olur. Amma bu passiv-aqressiv üsulla məsələnin özü yox, artıq sən problemə çevrilmiş olursan.
Boğulmuş hiss edilmiş bir digər məsələ, elə bir şəkildə deyir ki, nə günahkar olduğunu anlayırsan, nə də özünü müdafiə etməyə fürsət tapırsan. Sən onunla açıq söhbət etmək istəyirsən, o isə sənin dediyini və ya etdiyini sakitlikdə fərqli mənada yadda saxlayıb, sonra çay süzərkən (hehe bir anda qapı bağlanır), anasına ‘belə belə bir şey oldu’ deyir. Nəticədə, heç tanımadığın bir ana, sənə qarşı passiv bir anti-piar kampaniyasına başlayır. Gəl də bu evdə rahat yaşa! Bu ətraf çevrəmdə "Ana, mən evdə təkəm, Ayşə bu saatda çöldədir." kimi müqayisəli temaları da barındırmaqdadır. Həə, dedi-qodu demişkən , ev sanki reality show amk. Evdə qruplaşmalar.. iki nəfər yaxın biri uzaq. Ev sanarsın ada konseyi..
-ee?
sen seçildin, recep.
-nasıl yani
-gitmeni istiyoruz
gidem mi
(Qapı açıldı.)

Bu bir kənara,
Next capture..
Bəzi insanlar evin ortaq yerini də özəl ərazi sayır. Məsələn, zalda oturanda belə bir baxış atılır ki, sanki qonaq otağı onların şəxsi otağıdır. La gülməli olan odur ki, gedib son ayda evdən problem bir qızı gətirib saxlamışdılar öz evimizdə.. adam utanırda ki deyə kirayəni o da ödəyəcək yoxsa biz seyrçiyik ? N** , soruşdun. Səndən icazəsiz 2 saatlıq qonaq , əvvəl bir günün, sonra həftənin adamına çevrilir. Bir həftə sonra açıqlama gəlir ki, vəziyyət belə-belə.. çünki evdə idarəetmə belə əksərən evi tapan, ev sahibi ilə danışan, idarəni daha çox saxlayanın baş "adminstratorun" əlində olur. Məcbur dözməlisən.
Qısaca, dostlar, bir evdə anlıq ev sahibi gəlmə şokundan ötə zehni salamat çıxmaq istəyirsinizsə mümkünsə tək, mümkün deyilsə sərhədlərinizi əvvəlcədən "nə olmamalı, nəyi xoşlamaram" şəklində çəkdiyiniz bir münasibətiniz olsun. Əks halda, "can" dediyiniz biri ilə də üzbəüzə gələrsiniz. Yaxşı bir çox xatirəni ehtiva etsə də axşamları dərdini dinlədiyiniz, imtahanı necə keçdi deyə narahat olan siz, gerçəklər şillələdikdə anlayırsınız ki, öz kürəyini özünə söykəməli olduğun anlar var və bəzən elə soyuq yaşamaq lazımdır ki, edilən soyuq rəftardan dərəcə söhbəti etməyəsən.
Ən azından bir evdə özünüz üçün tək otaq və ya evdəkilərdən bir az uzaq yalançı gülümsəməylə mümkün qədər ayrı takılmaq..
Belə olsun istənilməzdi, amma hər kəsin bir-birinə kələk gəldiyi dünyada özümüzə öncəlik vermək eqoistlik deyil, adam balası kimi yaşamaq instinktidir və bu ən təbii haqqımızdır. Səssizcə daraldığınız, öz evinizdə yad kimi hiss etdiyiniz, “bu gün də bitsin” dediyiniz axşamların sayı çoxalırsa orada bir şeylər düz deyil. O ev, ev deyil. O ev otaqları bölünmüş, amma ruhları bir damın altına yığışmamış insanların toplandığı səssiz savaş meydanıdır. ağlınızı itir(t)mədən Qılıncınızı alın, sonason da olsa soxun bir yerlərinə və oranı tərk edin.

+3 əjdaha! 1 maraqlı dünən 15:23, Aşmış kamazın şoferi

#391501

anoreksiya | sağlamlıq

+543

Psixiatrik xəstəliklər arasında, demək olar ki, ən ölümcül olan, psixiatriyada "yemə pozuntuları" qrupunda təsnifləndirilən psixoloji xəstəlik. Əksər hallarda qadınlarda rast gəlinir, nadir də olsa kişilər arasında da görülməsi mümkündür. Anoreksiyalı xəstələr arasında ən yayğın ölüm səbəbləri orqan çatışmazlığı və intihardır. Kənardan tamamilə psixoloji mənşəli görünsə də, güclü bioloji, genetik kökləri olan xəstəlikdir. Bunda medianın, qəlibləşmiş gözəllik standartlarının və bunlar kimi sosial faktorların rolunun olması da danılmaz faktdır. Yəni anoreksiya "arıqlamaq istəməyin suyunu çıxarmaq" xəstəliyi deyil, çox daha mürəkkəb kökləri olan xəstəlikdir.
Anoreksiya və ya tam adıyla anoreksiya nervosalı xəstələrin öz çəkilərini qavramaqda problemi olur. Kiloları normal (xəstəliyin ilk mərhələlərində), hətta normadan az olmasına baxmayaraq qidadan imtina edirlər. Buna görə bu xəstəlik həm fiziki cəhətdən xəstəyə ciddi zərər verir, həm psixologiyasını daim gərgin saxlayır. Yəni hər güzgüyə baxdıqlarında "yox yenə də istədiyim kiloda deyiləm" deyirlər amma tam olaraq nə istədiklərini özləri də bilmirlər. Arıqladıqca arıqlayırlar. Diaqnoz qoyulması üçün aşağıdakı əlamətlərə xüsusilə diqqət yetirilir:
1. Xəstənin çəkisinin normadan az olmasına baxmayaraq qidadan imtina etməsi.
2. Çəkinin artması ilə bağlı şiddətli qorxu. Xəstə kilo almaqdan çox qorxur.
3. Bədən ağırlığı və bədən forması ilə əlaqəli qavrayışda pozulma. Yəni xəstə nə qədər arıq olsa belə bəzi nahiyyələrində artıq çəki olduğuna inanır və bu düşüncələr necə deyərlər "daşlaşmış", sorğulanmayan düşüncələrdir. Xəstənin arıqlıqdan sümükləri sayılmasına rəğmən bu düşüncələrdə dəyişim olmur.
Fiziki əlamətlər:
Əzələ kütləsində azalma
Yağ kütləsinin demək olar ki yox olması
Saç tökülməsi
Dırnaqların kövrəkləşib qırılması
Ürək döyüntülərinin yavaşıması (bradikardiya), halsızlıq, asanlıqla üşümə, diqqət, yaddaş, yuxu problemləri, dayaq-hərəkət sisteminin çökməsi, hətta osteoporoz (sümük əriməsi) və s.

DSM-5-ə görə anoreksiyanın 2 alt tipi ayırd olunur:
Binge Eating/Purging Type. Bu tip anoreksiya xəstələri arıqlamaq üçün əllərindən gələni edirlər. İdmanlar, diyetlər və s. Amma bir tərəfdən də həddən artıq yeyir və yediklərini qusurlar.
qeyd: bu alt tip digər yemə pozuntusu olan bullimiya ilə qarışdırılmasın. Bullimiyada anoreksiya xəstələrində olduğu kimi həddən artıq çəki itkisi olmur. Hətta onlar artıq çəkili belə ola bilirlər.
məhdudlaşdırıcı tip
Bu tip xəstələr son 3 ay ərzində arıqlamaq üçün ağır idmanlar və diyetlərə üz tutmuşsa, və digər tipdən fərqli olaraq çox yeyib, yediyini qaytarmaq yoxdursa bu xəstələr "məhdudlaşdırıcı tip" xəstələr hesab edilir.
Xəstəliyin bioloji kökləri olduğu inkar edilmir. Lakin əlimizdə tam olaraq xəstəliyin səbəbi bu beyin şöbəsidir, bu neyrotransmitterdir deyə sübut olunmuş məlumat təəssüf ki، yoxdur.
Bəzi araşdırmalarda anoreksiya xəstələrin böyük beyin yarımkürələri qabığında nazikləşmə, yəni boz maddədə azalma görülmüşdür.
Xəstəliyin genetikasına gəldikdə isə, xəstəliyin birbaşa hansı genlərlə əlaqəli olduğunu bilmirik. Amma təxminlərə görə xəstəliyin 50-60% ehtimalla genetik kökləri olduğu düşünülür. Həmçinin şizofreniya, bipolyar pozuntu kimi xəstəliklərlə ortaq genetik xüsusiyyətlər daşıdığı güman olunur.
Xəstəlik üçün "ən ölümcül psixi xəstəliklərdən biri" dedik. Bəs niyə bu xəstəlik bu qədər təhlükəlidir? Bu sualın cavabı da çox şaxəlidir. Amma məncə ən önəmlisi xəstəliyin müalicəyə qarşı göstərdiyi müqavimətdir. Çünki:
1. xəstə müalicə aldıqda kilosunun artmasından qorxar. Xəstəliyin verdiyi ən böyük qorxu da məhz budur. Ona görə müalicədən imtina edər;
2. Fərqindəliyin zəif olması hətta demək olar ki olmaması. Xəstə bu qədər az kilo ilə ölümə doğru getdiyinin fərqində deyil. Kənardan nə qədər xəbərdarlıq gəlsə belə.
3. Xəstə müalicəyə qarşı "iradəm var mənim. İstəsəm yeyərəm amma yemirəm. Xəstə filan deyiləm sadəcə öz ideal kiloma çatmaq istəyirəm" kimi düşünərək müalicədən imtina edə bilər.
Xəstəliyin müalicəsi də xəstəliyin özü kimi qarma-qarışıqdır.
Psixoterapiya üsulu olaraq ən çox koqnitiv davranış terapiyası (cbt) tətbiq olunur. Xüsusilə cbt-e və FBT (family based therapy - ailə təməlli terapiya) tətbiq olunur amma bunların da effektiv nəticə vermə ehtimalı yüksək deyil.
Əsas müalicə metodu kontrollu şəkildə kalori qəbulunu təmin etdirməkdir. Burada diyetoloqlar da məsuliyyət daşıya bilər. Xəstəliyin yaratdığı vitamin, mineral kimi əksikliklər mütləq şəkildə aradan qaldırılmalıdır.
Dərman terapiyası təkbaşına müalicə üçün kifayət etmir. Anoreksiyanın müalicəsində antidepressantlardan məsələn fluoksetin və sertralin kimi dərmanlardan istifadə olunur. Bu dərmanlar xəstənin tibbi müdaxilədə yaşadığı depressiv ruh halını aradan qaldırmağa kömək edir.
Xəstəliyin müalicəsində yeni üsulların da tətbiq olunacağı və nəticə verəcəyi güman olunur. Bunlardan biri ketaminlə müalicədir. Lakin bu müalicə hələ ki təkmilləşdirilmə mərhələsindədir. Əgər tətbiq edilsə ketaminin sürətli antidepressant təsiri və beynin itirdiyi sinapsları, neyroplastikliyini artıra biləcəyi güman olunur.
Ümumiyyətlə xəstəliyin müalicəsi nə qədər tez başlasa müalicə də bir o qədər effektiv olar. Ona görə də ətrafında anoreksiya şübhəsi olan insanların daha diqqətli olması və tez hərəkətə keçərək şəxsi psixiatrik-psixoloji dəstəyə yönləndirməsi tövsiyə edilir.
Digər yemə pozuntuları üçün:
(bax: pika sindromu)

+3 əjdaha! maraqlı dünən 11:32, abadyerinbülbülüxarabanınbayquşu

#391500

» Son Entrylər «